Sluit het toeval in!

Over de verwaarloosde factor die toeval heet

Het dagelijks leven hangt van toevallige gebeurtenissen en ontmoetingen aan elkaar. Vaak profiteren mensen daar enorm van. Ga maar eens na welke rol het toeval heeft gespeeld dat u nu met uw huidige partner getrouwd bent of samenleeft? (neem gerust even de tijd)

Op vakantie op het vliegveld van Napels liep ik een kennis tegen het lijf die bij mij in de straat woont. Ik ging in Amsterdam ook maar eens een kijkje nemen bij de WK-finale Nederland-Spanje op het Museum-plein (150.000 bezoekers). Kom ik mijn zoon in de menigte tegen.

U zult gemakkelijk zelf veel voorbeelden herinneren die u ook meegemaakt hebt. U zult (net als ik) ook veel hebben gemist, zonder dat u het weet; een vriendin uit uw middelbare schoolperiode waar u, juist de laatste tijd, regelmatig aan terugdenkt en die, zonder dat u daar erg in had, vanmiddag net pal achter u in de tram zat …

Er zijn allerlei initiatieven in de werk-wereld van nu die toevallige ontmoetingen in de hand werken; van netwerkbijeenkomsten tot het succesvolle concept van Seat2meet. Zonder van tevoren te weten wie je tegen zult komen, ontstaan gesprekken, worden ervaringen uitgewisseld met als gevolg een begin van een samenwerking of een onderlinge LinkedIn-verbintenis om later gemakkelijk elkaar terug te vinden. Daar schort het niet aan, aan die initiatieven.

Maar eenmaal terug in uw organisatie en/of als u eenmaal weer bezig bent met de uitwerking van een idee of plan, wordt het u niet gemakkelijk gemaakt de factor toeval te blijven toelaten. Focus en gerichte aandacht zijn nu juist nodig om van uw plan of een idee iets goeds te maken. Precies instellingen die het toeval juist uitsluiten. Omdat u niet weet wat u mist en denkt onverwachte situaties wel te zullen opmerken, denkt u echter alles te zien (zie Christopher Chabris en Daniel Simons, ‘de onzichtbare gorilla’). De mens heeft veel bereikt door zijn vermogen te focussen, maar zijn hautaine gedrag doet hem niet beseffen zwaar gehandicapt te zijn als het gaat om het opmerken van het toeval. Met een handicap valt goed te leven. Helemaal als je de handicap toch wat zou kunnen beperken. Hoe zou dat kunnen?

De eerste stap om toeval een kans te geven, is een voorbereidende; wordt ontvankelijk. Een manier om in deze gunstige stand te komen, is mensen op te zoeken die op en –aanmerkingen hebben op uw plan of idee. Aan gelijkgezinden hebt u niets. Door hen wordt u juist niet ontvankelijk. Om vervolgens het toeval echt de kans te geven die het verdient, laat u uw werk even liggen voor wat het is en haalt u alles uit de toevallige ontmoeting. Dit houdt in dat u met degene op zo’n manier spreekt dat zijn of haar ervaringen mijlenver (!) voorop komen te staan. Zo erg zelfs dat u uw eigen werk, situatie, plan bijna vergeet.

Een manager van een grote organisatie wilde eens en voor altijd een einde maken aan onfatsoenlijke bejegening van secretaresses. Vooral op het punt dat medewerkers secretaresses onder druk zetten de door hen veel te laat aangeleverde offertes telkens maar weer voorrang te geven. Macho-gedrag dat al jaren lang werkte. Men wist niet anders. Net aangestelde medewerkers namen snel hetzelfde gedrag over. De manager brak er zijn hoofd over een bijeenkomst hierover te organiseren. Hij bleef maar piekeren en puzzelen, zonder echt tevreden te worden over aanpak en programma. Hij had zich erin vastgebeten. Eén toevallige ontmoeting met een secretaresse die in een hele andere organisatie werkte, was voldoende om hem uit zijn denkspoor te schoppen: “Man, waarmee ben je bezig, ik heb toestemming van mijn baas om een offerte die op een onbeschofte wijze aangeleverd wordt, onderaan de stapel te leggen. Is meteen over”.

Marc Oskam, auteur van het boek “Venijn in de start”

Deze column is op 31 mei 2011 geplaatst op ManagementSite

Organisaties en managers helpen