En altijd maar weer over weerstand

Waarom de stroom van boeken en artikelen over ‘weerstand’ maar niet ophoudt

Zij die het woord weerstand snel en vaak in de mond nemen, zijn even snel en vaak bevooroordeeld. Boeken die hier geen oog voor hebben, worden grif gelezen. Begrijpelijk. Ze maken de wereld overzichtelijk. Het is een wereld van wij en zij-die-niet-willen.

Het woord weerstand komt niet voor in het dagelijkse leven. Als ik mijn vrouw voorstel vanavond naar de bioscoop te gaan, en ze heeft daar niet veel zin in, dan denk ik niet “wat een weerstand tegen mijn voorstel!” Ook als ik met mijn vrouw over onze kinderen spreek, komt het niet voor dat ik zeg “ze hebben weer veel weerstand om hun huiswerk te maken”. Dat komt omdat wij elkaar zien als gelijkwaardig ondanks dat we wel andere rollen innemen. Je drukt je je in taal daardoor anders, gelijkwaardiger, uit; “waarom heb je geen zin in een avondje bioscoop?”en “besef wel dat jullie zo niet overgaan als jullie zo doorgaan”.

In organisaties is wel sprake van ongelijkwaardigheid. Hoe vriendelijk het er ook aan kan toegaan, heeft de een altijd wat meer te zeggen dan een ander. Dat heeft met positie te maken die je in een organisatie inneemt en de macht die daar bij hoort. En met macht bedoel ik hier de macht om gelegitimeerd iets te zeggen over een vermeend tekortschieten van een groep mensen (team, afdeling of gehele werkvloer). Zoals tekortschieten in kennis, informatie, vaardigheden, coöperatieve werkhouding, competenties, inzet, instelling, aanpassingsvermogen, handelingssnelheid en acceleratievermogen, veranderinggezindheid, durf en lef, ontvankelijkheid, wilskracht, proactiviteit, vitaliteit, visie, daadkracht, gevoel voor innovatie, commerciële slagkracht, communicatief- en leidinggevend vermogen, originaliteit, loyaliteit, sensitiviteit, actiegerichtheid, sensibiliteit, alertheid, strategisch inzicht en, tot slot, wil tot samenwerken en samenwerkinggezindheid. Neemt nu iemand die iets hoger in de hiërarchie staat dan u het woord weerstand in de mond, dan kunt u ervan uitgaan dat hij er een oordeel op na houdt hoe hij tegen u of de groep waarvan u deel uitmaakt, aankijkt, dan niet misschien gebaseerd op alle dertig hierboven genoemde vermeende gebreken, maar toch zeker op een stuk of zes hiervan.

Het woord weerstand heeft een top-down betekenisrichting en wordt door elke bovenliggende partij frequent gebruikt. Zeker een manager die zoiets als ‘verandermanagement’ in zijn portefeuille heeft en helemaal een met de top meepratende consultant. Vanwege dit dagelijkse gebruik doen boeken over weerstand het enorm goed. Ook dit jaar besloot de jury van de uitverkiezing van Managementboek van het Jaar 2010 zo’n boek toe te laten tot de vijf boeken van waaruit Het Boek gekozen kon worden: “Hoe krijg ik ze zover” van Jan van Setten. En daarmee is, naar ik vrees, geen definitief punt gezet achter deze nu al eindeloos lijkende weerstand-reeks in artikel of boekvorm.

Gezien het aantal veronderstelde gebreken, niet in de top maar bij de rest van de organisatie, is het ook een koud kunstje nog jaren door te gaan met het schrijven van dit soort boeken. Om die auteurs een handje te helpen, hieronder alvast een kort lijstje met titels:

• “Hoe krijg je ze loyaal om mee te veranderen – Het Verander en Loyaliteitsspel”
• “Zijn ze niet in beweging te krijgen? De Verander-acceleratie-Toolbox!”
• “Mijn medewerkers willen weer eens niet! Krijg ze weer zover met de Wel-Weer-Willen-Checklist!”

Geachte lezer, laat deze column krachtig genoeg zijn om deze boeken die over een jaar zullen verschijnen, al of niet gecombineerd met een spelletje, niet aan te schaffen. Deze “literatuur” bevestigt alleen maar de vooroordelen die u er beter juist niet op na kunt houden.

Marc Oskam, auteur van het boek “Venijn in de start”

Deze column is op 6 juli 2011 geplaatst op MangementSite

Organisaties en managers helpen