“De blauwe oceaan”? De beste plek is het riool

Een populair managementboek dat aanzet tot cultuurvernietiging

Het managementboek “De blauwe oceaan” van Chan Kim en Renee Mauborgne dat in 2005 verscheen, is na 8 jaar nog steeds een van de best verkochte managementboeken. De essentie is als volgt. Organisaties begeven zich doorgaans in een zee die roodgekleurd is van bloed omdat men elkaar de strot afbijt om winst te maken of om te overleven. De blauwe oceaan staat voor een concurrentieloze zee. De schrijvers laten de weg zien naar zo’n blauwe oceaan. Menig ondernemer zou er over kunnen dromen.

De auteurs zien Cirque du Soleil als geslaagd voorbeeld. Het ruimde de marktgrens tussen circus en theater uit de weg en trekt daardoor naast circusklanten naar de voorstellingen, ook niet-circusklanten; volwassen theater-bezoekers.

Een paar jaar geleden was ik in Washington voor een congres. Op de derde dag van dit mega-congres stroomden kort voor twaalf uur duizenden congresgangers uit alle hoeken en gaten naar de centrale giga-hal. Daar gaven de beide auteurs van “De Blauwe Oceaan” een presentatie over hun boek. De vrouwelijke auteur, gestoken in een kek mantelpakje, werkte in een gelikte presentatie over de essentie van het gedachtegoed, toe naar de climax. Het meest recent gevonden voorbeeld zou getoond gaan worden van een ondernemer die zijn blauwe oceaan had gevonden. Alleenheerser. Geen last meer van concurrentie. Het mantelpakje verklapte niets. De spanning steeg. Wat zouden we te zien krijgen? Een hele zaal vroeg zich dit af. En precies op het hoogtepunt van die spanning zagen we op het gigantische scherm een voor ons bekend iemand. Op een groot podium vioolspelend voor een groot publiek, tegelijk dirigerend op de trappen van een heus Oostenrijks paleis, opgetrokken van karton. Links en rechts fonteinen. Onze monden vielen open, we zagen ……… Andre Rieu.

Een collega en ik keken elkaar aan en proesten het uit van het lachen te midden van een grijze oceaan van publiek dat juist dacht het licht te zien. Maar direct volgde een gevoel van afgrijzen. Rieu heeft de marktgrens tussen concert en gemakzuchtig vermaak uit de weg geruimd. Maar, zal de volwassen concertbezoeker die de partituur van de Etudes opus 10 van Chopin en de prelude ‘Des pas sur la neige’ van Debussy bij het luisteren in zijn hoofd heeft, ooit een concert bezoeken van Rieu? Al wordt zo’n iemand met stokken in de trein naar Maastricht geslagen, hij zal zich verzetten ooit het kartonnen nep-decor in het zicht te krijgen. De auteurs durven te beweren dat in de kern van De blauwe oceaan ‘waarde-innovatie’ staat. Dat zijn grote woorden. Die waarde is in ieder geval niet nieuw, die is: meer afnemers, meer verdienen, meer winst. De innovatie zal dan moeten zijn dat dit allemaal op een gewiekste manier gebeurt en bovenal dat het ten koste gaat van cultuur, authenticiteit en schoonheid. Dit boekje propageert een manier van ondernemen zonder historisch bewustzijn en zonder oog voor het leveren van een kwalitatieve bijdrage aan de samenleving.  “De blauwe oceaan” dat oud-denken laat zien en in de lijst van favoriete boeken van Ben Tiggelaar staat, kan daarom maar beter door de wc gespoeld worden, waarna het in een geel-bruine oceaan vanzelf vergaat.

Marc Oskam is auteur van (het managementboek) “Venijn in de start”

Organisaties en managers helpen