De verRedBulling van de wereld

Kennisvergaren of amuseren?

Soms komt het voor dat op een dag twee artikelen in een krant verschijnen die elkaar versterken. Ik heb het over een artikel van Abram de Swaan getiteld “Weetgierig sloeg om in verveeld” en “Een teken van armoe” door Arjen van Veelen. Beide gepubliceerd in het NRC op 20 oktober 2012.

De meeste mensen lezen, luisteren en kijken niet meer om iets te weten, maar doen dat om zich te vermaken, aldus de Swaan. Ze laten zich hiertoe verleiden.

“In al dat amusement schuilt een verveling; de verveling van het voorspelbare, de verveling van het overbodige, de verveling van het ongevaarlijke. Maar verleidelijk is het”. De Swaan is niet de man die neer wil kijken op de Familie Tros, maar spoort culturele verheffers aan om verleiders te worden: “Er is iets beters, er is iets mooiers te beleven, wie daar niet naar op zoek gaat, verdoet zijn tijd”.

Dankzij camerabeelden van de sprong van Felix Baumgartner leken we in een stroomversnelling te zitten. Maar wat we eigenlijk zagen, was een sprong terug in de tijd, aldus Arjen van Veelen. In 1960 had luchtmachtpiloot Joe Kittinger exact hetzelfde gedaan, toen van een hoogte van 31 kilometer en onder veel primitievere omstandigheden. Je zou kunnen zeggen dat met de sprong van Baumgartner bewezen werd dat de zwaartekracht werkt, meer wetenschap zat er echt niet in. Daarvoor in de plaats spektakel en een giga-marketing die fundamentele nieuwsgierigheid en durf om in het echte onbekende te springen, in de weg staan.

Amusement zit nieuwsgierigheid in de weg, is het gemeenschappelijk pleidooi. Het verleiden zou je moeten gebruiken, volgens de Swaan. Volgens Veelen leidt dat alleen maar af. Maar beiden zullen het er over eens zijn dat een ver-RedBulling, waar het in het extreme alleen gaat om de vorm en niet om de inhoud, de wereld niet verder zal brengen. Juist helemaal niet.